O boze da ima neko nas ovako obraditi! Temeljito, moderno, sa jasnom metodologijom, bez suvisnih spekulacija.
Zamislite da se u nasoj Regiji pojavi talas ozbiljnih arheologa, etnologa, sociologa, istoricara koji bi osvjetlili period od 200-e do 600-te godine Nove ere, pa da prestanemo izmisljati u duhu lokalne politike, piramide, iranske Hrvate, ukrajinske Srbe. Ono sto iritira jeste da se vise zna o vremenu do 200-te godine o Ilirima, Gotima, Smederevu i Dioklecijanu, nego o navedenom vremenskom periodu?! Kao da su ti koji su dosli na Balkan (ako je ko dosao?) prvo pobili sve istoricare i proto-novinare….
Ali nazad na pitanje kojim je zavrsen prethodni esej: odakle su dosli (preci danasnjih Izraelaca)?
Odmah treba posteno reci: nikad se nece tacno znati. Ali knjiga kojoj vjerujem (W. Dever, Beyond the Texts) odradila je posao maksimalno posteno i bez trunke pristrasnosti. Njena snaga je u tome sto se koristila najmodernijim teorijama koje objasnjavaju nomade, naseljenike, doseljenike, seljake, plemena, etnicitet, kulturu, socijalne uslove, agrarne reforme, identitet, ideologiju i naravno – arheologijom. Iz njegove impresivne liste referenci, izdvojio bih dvije knjige za koje se nadam da ce mi biti dato da ih procitam. Prva je od Fredrika Bartha (Etnicke grupe i veze; knjiga koja je te 1969. postavila temelje modernog shvatanja etnosa) i druga od Carlsa Orsera (1984) Arheoloska analiza plantatoloskog drustva u kojoj on na fini nacin objasnjava izmedju ostalog, kako su americki Kinezi u San Francisku ili americki Irci u Nju Jorku i pored jasnih znakova asimilacije, ostali Kinezi i Irci respektativno. Sve ove teorije kada probaju da osvijetle daleku proslost moraju da pocivaju na raznim modelima i spekulacijama, ali cini se najvazniji instrument jeste i ostaje logika. Dever se prvo dobro istresao na postmodernizam i povukao debelu, crvenu liniju kojom je okruzio svoju knjigu od natruha postmodernizma. Za manje upucene, postmodernizam je kao sto mu ime kaze nastao nakon modernizma i dok je modernizam zapravo svjetona(d)zor koji pociva na nauci, mjerenju, eksperimentu i logici, postmoderna je odlucila da sve to dovede u sumnju. Neko se jednostavno sjetio da u nedostatku vlastitog doprinosa u nekoj oblasti i/ili moci da doprinese malom ili velikom pomaku ka Istini , da svo znanje nazove socijalnim konstruktom. Da, konstrukt, a ne konstrukcija. Jer za postmoderniste ni konstrukcija nije – konstrukcija. Glavna ideologija postmoderne je da se sve mora dovesti u pitanje, ali sto vise nekriticno i nelogicno, to bolje! Malo dijete ima jednako pravo da posumnja na teoriju sinteze proteina bas kao i neki naucnik iz te oblasti ali sa nesto drugacijim rezultatima u vlastitom istrazivanju. Zahvaljujuci postmoderni devalvirana je skola, devalviran je autoritet, devalvirane su nauke i akademije.
Ja, Dever se zastitio od ove posasti i okrenuo se arheologiji uz nesto, makar malo – teksta. Jevreji su semitski narod, to znamo svi. Semitski, jer su „svi“ sisli iz onog Plodnog polumjeseca izmedju rijeka Tigris i Eufrat (evo je upravo danas tu zapoceo poslednji, najnoviji rat!?). Da, ali ako su u regiji koju istorija zove Kanan (juzna polovina Sirije, Libanon, Palestina i Jordan) i koja je bila okupirana od strane Egipta (Egipcani su sve narode koji su se tu zatekli na kraju Bronzanog doba zvali grupnim imenom Hurijani (zemlja Hurua), kako su se proto (prvi, preci)-Izraelci pojavili kao etnicka grupa. Arheologija i Dever nude ovaj model:
Nakon demografske krize sa prelaska iz srednjeg u kasno bronzano doba iz brojnih kananskih naselja (modernim rjecnikom iz predgradja) poceli su se osipati ljudi koji su ranije bili nomadi, ali su u tom „trenutku“ bili naseljeni (vodili sedanterni nacin zivota). Posto je to osipanje bilo na sirem podrucju Kanana, stvorena je grupa “ s konca i konopca“ (Motley Crew) i koja je gravitirala nenaseljenim podrucjima Cisjordanije (danasnja Zapadna obala), Judeje i Samarije. „Ideoloski“ ih je povezivala protoideja o agrarnoj reformi (podjela zemlje po principu jednakosti) iz cega se moze naslutiti jedan od velikih motiva Biblije (koja ce biti napisana 400 Godina kasnije) o Obecanoj zemlji. Cak i jedna vizija koja kaze da ce svaki Jevrej sjediti ispod svoje loze i smokve i biti bezbjedan, a koja je u jednom „detalju“ tacna: anticipira vrijeme u proslosti kada Jevreji nisu imali zemlju. I kako se svi arheolozi, pa i Dever, slazu da nema takvih arheoloskih nalaza koji bi mogli da definisu etnicitet, nedostajao je jos samo objektivan tekst. I nasao se! Ramzesov sin Merenptah je izvojevao nekakvu manju bitku na koju je bio strasno ponosan (mora biti manja kada i dalje svi bolje znamo njegovog oca, nego njega!).To je bilo tacno 1208. godine. Kao pohvalu samom sebi podigao je kameni spomenik (Stela Pobjede ili Merenptah Stela – stavite u Gugl slike, pa cete vidjeti – ja kao dosljedni borac protiv FB i instagrama iz principa koristim samo tekst). Na toj Steli je isklesana poema koja govori o porazu Izraleskog plemena (porazen, ali ne i istrijebljen: Israel is laid waste; his seed is not). Izrael na samom pocetku 1200-ih Godina definisan dakle kao ozbiljan protivnik velikom Egiptu. I sad kad se u ovu analizu ubace sve moderne tehnike o habitusu (obicajima) socijalnoj interreakciji, kada se zna kako su prosli prvi doseljenici u Americi, kada se imaju pred ocima Amisi iz Pensilvanije, kada se sve to „strpa“ u Barthov model, dobije se nesto jasnija spekulacija o postanku prvih Izraelaca.
E da ce ko kod nas….
Jugonostalgija 